Tông Thư Mane Nobiscum Domine – Phần I
I. TIẾP BƯỚC CÔNG ĐỒNG VÀ NĂM TOÀN XÁ
Cái nhìn hướng về Đức Kitô
6. Mười năm trước, qua Tông thư Tertio millennio adveniente [Ngàn năm thứ ba đang đến] (10/10/1994), tôi đã hân hoan đề ra cho Hội Thánh một chương trình chuẩn bị mừng Năm đại Toàn xá 2000. Bấy giờ, tôi thấy chính cơ hội đó trở nên như một ân huệ to lớn. Dĩ nhiên tôi không coi đó như là một biến cố xét về niên đại mà thôi, cho dù có nêu lên nhiều ý nghĩa, lại có thể tự nó kéo theo những thay đổi quan trọng. Nào ngờ Thiên niên kỷ mới lại bắt đầu bằng những sự kiện đầy bi kịch trong quá khứ và còn kéo theo những khía cạnh vô cùng tệ hại. Dù đã có những yếu tố khởi sắc, nhưng bộ mặt thế giới vẫn còn in đậm những vết nhăn của bạo lực và vấy máu, khiến chúng ta lúc nào cũng canh cánh một nỗi lo âu phiền muộn. Dầu vậy, khi mời Hội Thánh cử hành Năm toàn xá mừng hai ngàn năm Mầu nhiệm Nhập thể, tôi bấy giờ xác tín sâu xa – và đến hôm nay cũng vậy, hơn bao giờ hết – rằng việc cử hành Mầu nhiệm Nhập thể “về lâu về dài” sẽ đem lại ích lợi cho toàn thể nhân loại.
Thật vậy, Đức Kitô ngự giữa trung tâm không phải chỉ lịch sử của Hội Thánh mà thôi, nhưng còn giữa lịch sử của nhân loại nữa. Trong Người, vạn vật được quy tụ lại (x. Ep 1,10 ; Cl 1,15-20). Làm sao có thể quên được đà tiến nhờ đó Công đồng Vaticanô II, xin dẫn lời của Đức Phaolô VI, tuyên xưng rằng Đức Kitô là “cùng đích của lịch sử nhân loại, là điểm hội tụ những ước vọng của lịch sử và văn minh, là trung tâm của nhân loại, là niềm vui của mọi tâm hồn và là sự viên mãn của những gì lòng người khát vọng.”[2] Giáo huấn của Công đồng giúp chúng ta am tường bản chất của Hội Thánh một cách sâu sắc, gợi mở cho tín hữu một cảm thức trong sáng không chỉ về các mầu nhiệm đức tin mà cả những thực tại trần gian, khi họ nhìn đời bằng ánh mắt của Đức Kitô. Thực vậy, chính trong thân phận Ngôi Lời nhập thể, cả mầu nhiệm Thiên Chúa lẫn mầu nhiệm con người đều được khai sáng[3]. Nơi Người, nhân loại tìm thấy ơn cứu chuộc và sự thành tựu viên mãn.
7. Trong tông huấn Redemptor hominis [Đấng cứu độ nhân loại], lúc khởi đầu trách vụ Giáo hoàng, tôi đã triển khai chủ đề này, và tôi vẫn thường xuyên nhắc lại chủ đề ấy vào nhiều dịp khác nhau. Năm toàn xá là thời điểm thuận tiện để mời gọi các tín hữu một lần nữa hãy chú tâm chiêm ngắm chân lý nền tảng này. Việc chuẩn bị biến cố trọng đại đó hoàn toàn quy hướng về Chúa Ba Ngôi và tập trung vào Chúa Kitô. Dĩ nhiên, trong kế hoạch tổng quát như thế, Thánh Thể không thể bị bỏ quên. Nếu như hôm nay chúng ta chuẩn bị mừng Năm Thánh Thể, thì tôi xin nhắc lại rằng trong tông thư Tertio millennio adveniente [Ngàn năm thứ ba đang đến], tôi từng viết : “Năm 2000 sẽ là một năm Thánh Thể : trong bí tích Thánh Thể, Đấng Cứu thế, đã nhập thể trong lòng Đức Mẹ Maria hai mươi thế kỷ trước, vẫn đang tiếp tục dâng hiến bản thân Người để làm mạch suối tuôn chảy sự sống của Thiên Chúa cho nhân loại”[4]. Hội nghị Thánh Thể Quốc tế năm ấy được tổ chức tại Rôma đã góp phần định hướng tập trung vào chiều kích Thánh Thể nhân dịp cử hành Năm đại toàn xá. Tưởng cũng đáng nhắc lại rằng, để chuẩn bị đầy đủ cho Năm toàn xá, trong tông thư Dies Domini [Ngày Chúa nhật], tôi đã xin các tín hữu suy niệm đề tài “Ngày Chúa Nhật” như là ngày của Chúa phục sinh và là ngày đặc biệt của Hội Thánh. Khi ấy, tôi đã mời mọi tín hữu tái khám phá rằng chính việc cử hành Thánh Thể mới là trọng tâm của Ngày Chúa Nhật.[5]
Cùng với Đức Maria chiêm ngưỡng dung nhan Chúa Kitô
8. Những thành quả Năm toàn xá phần nào đã được tóm lược trong tông thư Novo millennio ineunte [Bước vào thiên niên kỷ mới]. Trong văn kiện đại cương này, tôi đã gợi ý rằng cuộc dấn thân mục vụ nghiêm túc tiên vàn phải được đặt nền trên việc chiêm niệm dung nhan Đức Kitô, xét vì đó là đường lối sư phạm của Hội Thánh nhằm vươn tới “đỉnh cao” của bậc thánh đức, và tiếp đến, cuộc dấn thân mục vụ ấy phải được thể nghiệm bằng một đời sống đam mê cầu nguyện.[6] Như vậy, làm sao có thể hoàn thành cuộc dấn thân mục vụ được nếu không hết lòng gắn bó với việc cử hành phụng vụ và đặc biệt là việc tiếp nhận sức sống Thánh Thể ? Cho nên tôi đã viết : “Trong suốt thế kỷ hai mươi, nhất là từ sau Công đồng, đã có một sự phát triển sâu rộng về cách thức cộng đoàn Kitô hữu cử hành các bí tích, nhất là Thánh Thể. Nhất định phải tiếp tục triển khai theo chiều hướng này, và đặc biệt nhấn mạnh việc cử hành Thánh Thể ngày Chúa Nhật cũng như chính ngày Chúa Nhật, được cảm nghiệm như một ngày đặc biệt của đức tin, ngày của Chúa phục sinh và của ơn huệ Thánh Thần, một ngày lễ Vượt qua hằng tuần đích thực”.[7] Trong bối cảnh thao luyện đời sống cầu nguyện, tôi cũng đã đề nghị cử hành Các giờ kinh phụng vụ, nhờ kinh nguyện này Hội Thánh thánh hiến những giờ khắc khác nhau trong từng ngày và nhịp độ thời gian luân chuyển theo những điểm nhấn riêng trong từng năm phụng vụ.
9. Tiếp theo đó, với việc công bố Năm kinh Mân côi và phổ biến tông thư Rosarium Virginis Mariae, tôi đã nhắc lại chủ đề chiêm ngưỡng dung nhan của Đức Kitô khởi đi từ cái nhìn của Đức Maria, bằng cách một lần nữa khuyến khích đọc kinh Mân côi. Thật vậy, kinh nguyện truyền thống này đã được Huấn quyền nhắc nhở nhiều và được Dân Thiên Chúa rất mến chuộng, có một hương vị Kinh Thánh và Tin Mừng rõ rệt, tập trung chính yếu vào Danh hiệu và Dung nhan của Đức Giêsu, chăm chú chiêm niệm các mầu nhiệm bằng cách đọc đi đọc lại Kinh kính mừng. Cứ nhịp nhàng đọc đi đọc lại như thế, đó chính là một kiểu sư phạm vun trồng lòng mến, nhằm hun đúc tâm hồn mọi người bằng chính lòng mến Đức Maria đã cưu mang để dưỡng dục Con của Mẹ. Chính vì thế, khi khai triển thêm truyền thống ngàn đời của Hội Thánh bằng cách thêm vào các mầu nhiệm sự sáng, tôi đã cố gắng làm cho hình thức chiêm niệm ưu việt này càng đúng với tên gọi là “bản tóm lược Tin Mừng”[8] hơn. Và như vậy, lẽ nào không đặt Thánh Thể ở đỉnh cao của các mầu nhiệm sự sáng cho được ?
Từ Năm kinh Mân Côi đến Năm Thánh Thể
10. Đúng vào giữa Năm kinh Mân côi, tôi đã công bố thông điệp Ecclesia de Eucharistia, có ý đề cao mầu nhiệm Thánh Thể trong tương quan không thể tách rời và sống động với Hội Thánh. Tôi đã thúc đẩy các tín hữu cử hành Hiến tế Thánh Thể với lòng sốt sắng xứng hợp với mầu nhiệm ấy, dâng cho Đức Giêsu đang hiện diện trong Thánh Thể, bất kể trong hay ngoài Thánh lễ, một tâm tình thờ phượng xứng đáng với bí tích rất cực trọng này. Nhất là tôi muốn gợi lên một lần nữa nhu cầu cần phải có một linh đạo Thánh Thể khi đề cao Đức Maria, “người phụ nữ của Thánh Thể”,[9] làm gương mẫu.
Như vậy, Năm Thánh Thể đã được dệt trên một nền phong phú của những năm tháng đã trôi qua, trong khi vẫn luôn luôn tập trung vào chủ đề Đức Kitô và việc chiêm ngưỡng Dung nhan của Người. Theo một nghĩa nào đó, năm này như là một năm tổng hợp, nhắm tới đỉnh cao của một hành trình tiến bước. Hẳn là chúng ta có thể liệt kê ra nhiều cách để sống sung mãn năm này. Tuy nhiên, tôi chỉ muốn nêu lên một vài suy nghĩ có thể giúp mọi tín hữu cảm nghiệm được bí tích này cách sâu xa hơn và ích lợi hơn mà thôi.
[2] Công đồng Vaticanô II, Hiến chế mục vụ về Hội Thánh trong thế giới ngày nay, Gaudium et Spes, số 45.
[3] X. Ibid., số 22.
[4] Số 55 : AAS 87 (1995), p. 38 ; La Documentation catholique 91 (1994), pp. 1030-1031.
[5] X. số 32-34 : AAS 90 (1998), pp. 732-734 ; La Documentation catholique 95 (1998), pp. 666-667.
[6] X. số 30-32 : AAS 93 (2001), pp. 287-289 ; La Documentation catholique 98 (2001), pp. 78-79.
[7] X. Ibid., số 35 : l. c., pp. 290-291 ; La Documentation catholique 98 (2001), p. 80.
[8] X. Tông thư Rosarium Virginis Mariae (16 tháng mười 2002), số 19.21 : AAS 95 (2003), p. 469 : La Documentation catholique 99 (2002), pp. 958-960.
[9] X. Thông điệp Ecclesia de Eucharistia (17 tháng tư 2003), số 53 : AAS 95 (2003), p. 469 ; La Documentation catholique 99 (2002), p. 387.
